"So", "thus", "therefore" we "hence" sözleriniň ulanylyşy we tapawudy

Men so sözüniň iňlis dilinde näme aňladýandygyny bilýändigiňizi çak edýärin. Şeýle hem, "thus", "therefore" we "hence" sözleriniň esasan "so" bilen meňzeşdigini eşidensiňiz we olaryň arasyndaky tapawudyň nämedigine gyzyklanýarsyňyz. Eger şeýle bolsa, bu makala size niýetlenendir.

Aýry-aýry sözlere geçmezden ozal, "thus", "therefore" we "hence" sözleriniň has resmi bolup, gündelik gepleşiklerde diýen ýaly hemişe "so" bilen çalşyrylýandygyny bellemek gerek.

"Thus" we "so"

"thus" bilen "so" arasyndaky iň uly tapawut, "so" sözüniň baglaýjy (manysy "şonuň üçin") bolmagynda, "thus" bolsa kömekçi söz bolup ("şonuň netijesinde" diýmek) durýandyr. Mysal üçin, şu sözlemi

He is not satisfied, so we must prepare a new proposal.

"thus" bilen aşakdaky ýaly üýtgedip bileris:

He is not satisfied. Thus, we must prepare a new proposal.

He is not satisfied; thus, we must prepare a new proposal.

He is not satisfied, and(,) thus(,) we must prepare a new proposal.

He is not satisfied with it, thus we must prepare a new proposal.

"Thus" köplenç sözlemiň galan böleginden dyngy bilen aýrylýar, ýöne üç dyngynyň yzly-yzyna gelmeginiň öňüni almak üçin (üçünji mysalda bolşy ýaly) köplenç dyngy goýulmaýar.

Iň soňky mysal dogry däl, sebäbi "thus" iki esasy sözlemi birleşdirip bilmeýär (iňlis dilinde baglaýjy hasaplanmaýandygy sebäpli).

"Thus" sözüniň "-ing" görnüşindäki işlik bilen ulanylýan başga bir manysy hem bar: "şu görnüşde" ýa-da "netijede". Mysal üçin:

They have developed a new technology, thus allowing them to reduce costs.

Bu ýerde dyngy ýerlikli, sebäbi "thus" sözünden soň gelýän zat sözlem däl-de, öňki sözlemi giňeldýän goşmaça bölekdir.

"Hence"

"thus" ýaly "hence" hem kömekçi söz bolup, baglaýjy däldir, şonuň üçin iki esasy sözlemi birleşdirip bilmeýär (resmi ýazuwda "hence" sözünden öň we soň dyngy goýmak "thus" bilen deňeşdirilende has seýrekdir):

He is not satisfied. Hence(,) we must prepare a new proposal.

He is not satisfied; hence(,) we must prepare a new proposal.

He is not satisfied, hence we must prepare a new proposal.

"Hence" bu manyda esasan ýöriteleşdirilen ugurlarda, mysal üçin ylmy ýazuwlarda, esseýlerde ulanylýar.

Emma "hence" söziniň başga, has köp ulanylýan manysy bar, ol işligi çalşyp bilýär, ýöne özbaşyna sözlem emele getirmeýär we hemişe sözlemiň galan böleginden dyngy bilen aýrylýar:

Our server was down, hence the delay in responding.

The chemicals cause the rain to become acidic, hence the term “acid rain”.

Görşüňiz ýaly, "hence" bu ýerde "şonuň üçin" ýa-da "şonuň sebäbi" ýaly sözlemleri çalşyp durýar.

"Therefore"

Ahyrynda "therefore" hem kömekçi söz bolup, "logiki netije hökmünde" diýmegi aňladýar. Bir beýanatyň başga birinden logiki taýdan gelip çykýandygyny görkezmek üçin esasan argumentasiýada ulanylýar we ylmy edebiýatda giňden ulanylýar.

Ýene-de stil gollanmalary ony dyngy bilen aýyrmagy maslahat berýär, ýöne bu sözlemiň tebigy akymyny bozjak bolsa, köp awtorlar dyngylary goýmaýarlar:

The two lines intersect. Therefore(,) they are not parallel.

The two lines intersect; therefore(,) they are not parallel.

The two lines intersect, and(,) therefore(,) they are not parallel.

The two lines intersect, therefore they are not parallel.

Käbir adamlar "therefore" sözüniň baglaýjy hökmünde ulanylyp bilinjekdigini (tutuş "so" ýaly) we dyngy bilen aýyrmagyň ýerine nokat-üç nokat goýmagyň kabul edilip bilinjekdigini öňe sürýärler. Emma uly iňlis sözlükleriniň hiç biri (meselem, Oxford English Dictionary ýa-da Merriam-Webster) beýle ulanyşy goldamaýar.

"therefore" sözüniň iki sözlemiň arasynda aç-açan logiki baglanyşyk bolmadyk ýagdaýynda tebigy eşidilmeýändigini bilmek peýdalydyr, esasanam resmi däl kontekstde. Şeýle ýagdaýlarda "so" ulanmaly:

The trip was cancelled, so I visited my grandma instead.

The trip was cancelled; therefore I visited my grandma instead.

Ýokarda agzalan sözleriň her biri üçin birnäçe goşmaça mysal:

...

Bu hemmesi däl! Bu tekstiň galan bölegini görmek we dil öwrenijiler jemgyýetimiziň bir bölegi bolmak üçin hasaba alyň.

...

Bu makalanyň galan bölegi diňe hasaba alnan ulanyjylar üçin elýeterlidir. Hasaba ýazylmak bilen, uly mazmun kitaphanasyna girip bilersiňiz.

Indiki makala:



Each other's vs. each others' in English